12 argument for å halde på framandspråka i ungdoms­skulen

Denne teksten er et debatt­inn­legg. Inn­holdet i teksten uttrykker forfatterens egen mening.

Kunnskapsminister Kari Nessa Nordtun la nyleg fram stortingsmeldinga «En mer praktisk skole. Bedre læring, motivasjon og trivsel».

Ønsket hennar er å utvikle 5. — 10. trinn og gjere skulen meir praktisk, variert og aktiv. Slik skal skulen bli meir relevant for elevane, og elevane skal bli meir motiverte.

Debatt ● Gerard Doetjes

Fremmedspråkene må styrkes, ikke kuttes

Mange av forslaga er gode, men stortingsmeldinga, og ministeren, opnar for å diskutere «fremmedspråkenes omfang og innretting i grunnskolen» (punkt 4.4.2) og «se på fremmedspråkets rolle i skolen».

Vi set stor pris på det opne spørsmålet frå ministeren, og vi ønsker å svare: Vi bør ikkje redusere omfanget av framandspråksundervising i ungdomsskulen.

Å lære språk er ein rikdom i seg sjølv, og det opnar dører til andre kulturar. Ungdomsskuleelevane våre bør få høve til å møte både norsk og engelsk, men også eit tredjespråk i tilstrekkeleg omfang. Dagens om lag to timar i veka er ikkje meir enn det må vere.

Her kjem 12 argument for å behalde undervising i eit tredjespråk i ungdomsskulen i dagens omfang.

1. Det å lære seg fleire språk har ein eigenverdi.

2. Å lære fleire språk gir tilgang til fleire kulturar. I ei tid med mange konfliktar trengst mellommenneskeleg og interkulturell forståing. Språk bidrar til det.

3. Engelsk har ein heilt annan posisjon i verda enn alle andre språk, og elevar lærer engelsk nesten uansett. Ei undersøking har vist at elevar er omgitt av engelsk i gjennomsnitt 27 timar i veka, i tillegg til i engelsktimane på skulen. Ein bør derfor passe på å tilby elevane andre språk og andre synsvinklar å sjå verda frå.

4. I læreplanen blir det lagt stor vekt på danningsaspektet, på at å lære eit framandspråk handlar om å forstå og å bli forstått. Det blir presisert at faget skal legge til rette for at elevane skal kunne samhandle med og oppleve glede i møte med andre folk, kulturar og levesett. Det er svært uheldig å fjerne eit fag med slike ambisjonar.

NTNU

På fem år er det 25 prosent færre studenter som vil ta tysk og fransk

5. Viss ein får mindre undervisning i framandspråk på ungdomsskulen, kjem ikkje elevane lenger opp på høgaste nivå i framandspråk på vidaregåande. Elevane vil heller ikkje få god nok kompetanse til å studere framandspråk på universitet eller høgskule. Då vil vi miste den høgaste kompetansen i framandspråk, og vi vil miste framtidige lærarar i desse språka.

6. Framandspråksundervisinga er praktisk. Då skulen fekk ny læreplan i 2006 blei læreplanen for framandspråka mykje meir praktisk. Det er nesten ingen fag der ein kan vere så praktisk som i tysk, fransk og spansk (og eventuelt andre tredjespråk). Vi nemner song, matlaging, film, besøk til andre land, besøk av elevar frå andre land osv. Undervising i framandspråk kan altså vere ein del av ambisjonen om å gjere skulen meir praktisk.

7. Mange elevar har potensial til å lære meir enn dei får tilbod om. Dei har kapasitet til å lære seg fleire språk, og bør derfor få tilbod om det.

8. Basert på forsking om språktileigning veit vi at det er ein fordel å begynne å lære nye språk tidleg. Dette skuldast at det er visse aspekt ved språk ein lærer best dersom ein begynner tidleg, mens andre aspekt kan ein lære godt også seinare. Når ein i stortingsmeldinga vurderer å innføre valfag på 5. — 7. trinn, kunne ein heller vurdere å tilby framandspråk som eitt av desse valfaga.

9. Å lære mange språk gir auka kompetanse om språk som fenomen, altså metaspråkleg kompetanse. Å lære andre språk i eit visst omfang gir auka kompetanse om korleis språk kan vere. Denne kompetansen har ein stor verdi når ein skal utvikle førstespråket sitt, men også når ein seinare i livet skal lære eit nytt språk. Det er også i framandspråksundervisinga at elevar får lære om grammatikk, fordi dagens norskundervising ikkje legg særleg vekt på grammatikk.

Debatt ● Kari Husebø Anso

Mener regjeringen at vi ikke trenger filologer i dette landet, kun ingeniører?

10. Når ein har lært framandspråk i ungdomsskulen, er det lettare å reise på utveksling, uavhengig av om ein er yrkesfagelev, elev på studiespesialisering eller student i høgare utdanning. Det er også lettare å søke arbeid i utlandet, og ein treng ikkje å avgrense seg til å reise på utveksling til engelskspråklege land. Sjølv om ein ikkje blir flytande i eit språk etter å ha hatt det på ungdomsskulen, har ein fått ein kunnskap som lett kan aktiverast seinare gjennom kontakt med språket.

11. Noreg har omfattande kontakt med ikkje-engelskspråklege land, både innanfor handel, business, forsvar, idrett, kunst og kultur. Det blir gjort enklare dersom ein kan andre språk enn engelsk. På besøk i ein del ikkje-engelskspråklege land kan ein gjere seg forstått, ein kan vise velvilje og bli møtt med større velvilje enn viss ein ikkje kan språket.

12. I EU er målet at alle borgarar skal kunne minst to språk i tillegg til førstespråket. Språkleg mangfald blir altså sett som både ønskeleg og oppnåeleg.

fremmedspråk

Frykter at Norge sitter igjen med bare tysk, fransk og spansk om ti år

Innlegget er underteikna av:

Magnhild Selås, professor i nordisk språkvitskap, Universitetet i Agder

Nils Rune Birkeland, dosent i nordisk språkvitskap, Universitetet i Agder

Elin Gunleifsen, førsteamanuensis i nordisk språkvitskap, Universitetet i Agder

Eli-Marie Drange, førsteamanuensis i spansk, Universitetet i Agder

Lenka Garshol, førsteamanuensis i engelsk, Universitetet i Agder

Espen Johan Klævik-Pettersen, førsteamanuensis i fransk, Universitetet i Agder

Kjersti Maria Rongen Breivega, professor i norsk, Høgskulen på Vestlandet

Elin Nesje Vestli, professor i tyskspråklig litteratur og kulturkunnskap, Høgskolen i Østfold

Kristin Hagemann, førsteamanuensis i spansk språk, Høgskolen i Østfold

Camilla Bjørke, førstelektor i framandspråksdidaktikk og tysk språk, Høgskolen i Østfold

Karla Vrbova, stipendiat, Høgskolen i Østfold

Stine Brynildsen, førstelektor/stipendiat, Høgskolen i Østfold

Jan Süselbeck, professor i tyskspråklige kulturstudier, NTNU — Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet

Sophie Vauclin, førstelektor i fransk, NTNU — Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet

Marius Warholm Haugen, professor i fransk litteraturvitenskap, NTNU — Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet

Michael Scham, førsteamanuensis i spansk, NTNU — Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet NTNU

Gro Nygård, førsteamanuensis i spansk språk, NTNU — Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet

Inghild Flaate Høyem, professor i tysk språkvitskap, NTNU — Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet

Emil Giæver, universitetslektor i tysk, NTNU — Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet

Trude Kolderup, førsteamanuensis i fransk, NTNU — Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet

Nelly Foucher Stenkløv, førsteamanuensis i fransk lingvistikk, NTNU — Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet

Åsta Haukås, professor i tyskdidaktikk, Universitetet i Bergen

Kjetil Berg Henjum, professor i tysk språkvitskap, Universitetet i Bergen

Christian Jans, professor i tyskspråklig litteratur, Universitetet i Oslo

Beate Lindemann, professor i tysk, UiT Norges arktiske Universitet

Jeanette Reisig, representant for NSO i Nasjonalt fagorgan for tysk