Språkprofessor om dårleg nynorsk: «Departementet burde nok skamma seg noko.»

— Her har truleg både ei negativ haldning til og ei språkleg likesæle overfor nynorsk i departementet vore styrande. Departementet burde nok skamma seg noko, skriv professor emeritus Gunnstein Akselberg til Khrono i ein e-post.

Han reagerer på fleire feil i ei pressemelding på nynorsk som Kunnskapsdepartementet sende ut onsdag ettermiddag.

Berre i dei tre første setningane er det fleire feil.

Hans språkvitar-kollega Øystein A. Vangsnes, professor ved UiT Noregs arktiske universitet, er også i stuss etter å ha lese meldinga frå Kunnskapsdepartementet.

Det som lyser imot ein, er jo sjølvsagt ordet hovudinsteling som er heilt kaudervelsk.

Øystein A. Vangsnes

— Ein eller annan med sviktande nynorskkompetanse har sleppt til, skriv Øystein A. Vangsnes, professor i nordisk språkvitskap, i ein e-post til Khrono.

Fleire feil i dei første setningane

Dei første tre setningane i pressemeldinga lyder som følgjer:

Tysdag 17. desember får statsråd Sanner hovudinsteling frå det offentlege utpeika Lied-utvalet. Rapporten tek for seg styrkar og svakheitar ved dagens organisering av den vidaregåande opplæringa både innanfor dei studieførebuande- og dei yrkesfaglege utdanningsprogramma. Utvalet kjem også med ein rekke tiltak, mellom anna at retten til vidaregåande opplæring bør utvidast til ein fullføringsrett.

• Les også: Heile pressemeldinga her

Også Akselberg meiner det er fleire og alvorlege skrivefeil i meldinga.

— Teksten viser at det hjelper ikkje å slå tilfeldig opp i ei ordliste eller nytte Google dersom ein skal omsetje frå bokmål til nynorsk, skriv Akselberg til Khrono.

— Kaudervelsk

— Det som lyser imot ein, er jo sjølvsagt ordet «hovudinsteling» som er heilt kaudervelsk, meiner Vangsnes.

— Dei språklege feila er av ortografisk (hovudinsteling), syntaktisk-semantisk (styrkar), leksikalsk (svakheit) og morfologisk (ein rekke) karakter, skriv Akselberg.

Fasiten i akkurat denne samanhengen ville ifølgje professorane ha vore:

Les også:

Nynorsk: Ni av ti universiteter oppfyller ikke lov om målbruk

1. hovudinnstilling/hovudinnstillinga (i bestemt form)
2. styrken. — Det er formelt korrekt at styrke har ar-morfem i fleirtal, men på norsk – både bokmål og nynorsk – nyttar ein eintalsform i slike syntaktiske tilhøve, altså «rapporten tek for seg styrken [...] ved». Noko anna er om ein refererer til militære styrkar, skriv Akselberg.
3. svakheiter/veikskapar. — Det er formelt korrekt at ordet svakheit finst i nynorsk og at ordet har eit er-morfem i fleirtal, men stilistisk ville veikskap høve betre, meiner Akselberg.
4. ei rekke tiltak. — Substantivet rekke er på nynorsk eit femininum. Difor skal det heite ei rekke, ifølgje Akselberg.

Vidare i pressemeldinga vekslar dei mellom å skrive skule og skole, som begge er rett skrivne, men ein bør velje å vere konsekvent, ifølgje Vangsnes.

Dei skriv i tillegg studiar og ikkje studium, som var rett i denne samanhengen.

Departementet legg seg flatt

Nestleiar i kommunikasjonsavdelinga i Kunnskapsdepartementet, Åsmund Eide, svarer på kritikken i ein e-post til Khrono.

— Her er det berre å legge seg heilt flat. Dette er ikkje godt nok. Vi skal sjølvsagt skrive like korrekt på nynorsk som på bokmål, skriv Eide.

Uroa for nynorskkunnskapen i samfunnet

Dei to språkprofessorane har heller ikkje tru på at det blir noka betring i nynorskkunnskapane blant både offentleg tilsette eller i samfunnet elles. Dei peikar på dei nye læreplanane i skulen, som reduserer kravet til sidemål.

— Når kunnskapsminister Jan Tore Sanner no med dei nye læreplanane har redusert krava til sidemål, er det liten grunn til å forventa at nynorskkompetansen blant offentleg tilsette kjem til å bli betre, skriv Vangsnes i e-posten til Khrono.

Akselberg er samd med Vangsnes.

— Eit slikt kutt vil forsterke negative haldningar til nynorsk, marginalisere nynorsken i samfunnet, usynleggjere nynorsken, og føre til ei forsterking av Noreg som eit mono-norsk-skriftspråkleg samfunn, skriv Akselberg. Han legg til:

— Dette er dessutan døme på ei nasjonal skriftspråkleg sentralisering - som vi har parallellar til i alle dei andre sentraliseringsprosessane i samfunnet. Kuttet er frykt for kulturell variasjon - der kulturell-språkleg einsretting er målet.

Åsmund Eide, nestleiar i kommunikasjonsavdelinga i departementet, synest det er spesielt å få dette til å handle om dei nye læreplanane.

— Dette er ein presseinvitasjon som er laga av kommunikasjonsavdelinga, og som ikkje har vore til gjennomlesing hos politisk leiing her i departementet. Difor blir det litt rart å prøve å gjere dette til eit spørsmål om dei nye læreplanane, seier Eide. Han legg til:

— Her er det nok meir snakk om eit behov for etterutdanning internt.

• Les også: Hjelpeløs nynorsk på NTNU