Historikaren formidlar historie gjennom lego

Sogndal (Khrono): Det går føre seg slag i Sogndal. Ei lang rekkje av menn, med våpen, er klare til dyst.

Men. Nei. Dei er ikkje ekte. Å framstilla historiske hendingar i lego er rett og slett både ein hobby og eit formidlingsprosjekt for førsteamanuensis Pål Berg Svenungsen.

38-åringen hadde lego som barn. Og det var denne legoen som vart utgangspunkt for heile prosjektet.

Kongar og borger

Om ein spolar fire år tilbake i tid kjem ein til. Nettopp, ja. Pandemien. Svenungsen hadde eigentleg tenkt at han skulle nytta tida til å skriva vitskapelege artiklar og slikt.

— Men så ringte muttern.

Mor til Svenungsen hadde, som så mange andre, funne ut at pandemien var tida for å pussa opp huset. Og no var det rett og slett noko lego som var i vegen. Kunne sonen tenkja seg å henta denne?

Med vestover frå Telemark vart difor ei original legoborg og ei sjørøvarskute, begge frå tidleg 1990-tal. I seinare tid har Lego gitt ut ei ny borg og ein vikinglandsby.

— Det er dei som var barn i legokatalogane frå 1980-talet som no kjøper desse, seier Svenungsen og humrar.

Men i staden for å berre byggja lego, fann historikaren ut at han kunne bruka interessa til noko fagleg: Han byggjer opp historiske hendingar, så nøyaktig som mogleg.

— No har eg laga ein modell av korleis det kan ha sett ut då landslova vart laga, seier Svenungsen, og viser fram ei del av ei borg. Han skal nemleg ha eit føredrag på det lokale biblioteket, og då tek han med seg lego.

Inni borga er det ein del figurar, ein av dei med ein slags papirrull i handa.

— Det ser ut som Håkonshallen i Bergen?

— Ja! Det skal vera kjellaren i Håkonshallen.

Mannen med papira er sjølvsagt kong Magnus Lagabøte. Men det er ikkje papir med lover, det er strengt teke ein rekvisitt henta frå Lego Castle frå tidleg 1990-tal.

Rett modell av vikinghjelm

Det er nemleg ikkje så lett å finna dei korrekte effektane når ein skal laga historiske slag. I hylla på det som skulle vera eit gjesterom og kontor, står det legofigurar på rekkje og rad. Det er det som er til overs. Svenungsen har nemleg kjøpt mange, mange av dei små posane med enkeltfigurar i håp om å finna noko han treng.

— Det har vore ein del bomkjøp, seier han.

Men etter kvart har det vorte mogleg å kjøpa falsk lego, særleg frå Kina, med delar som passar til førsteamanuensen sine prosjekt. Det finst òg ein nettbutikk der det er mogleg å kjøpa enkeltdelar.

— Kjærasten min er litt sur. Ho er glad i Harry Potter og meiner eg har øydelagt nokre sett, fordi eg har tatt dei delane eg treng.

— Kor historisk korrekt er det du lagar i lego?

— Så historisk korrekt som lego eller falsk lego tillèt, seier Svenungsen.

— Ein trur at ein har funne mange originale vikinghjelmar i Noreg. Men forskarar har faktisk berre funne ein heil, den såkalla Gjermundbu-hjelmen. Og det er ein modell av den lego har laga!

Nyttar i undervisninga

Historikaren tek altså gjerne med seg ein legomodell når han skal halda føredrag. Han nyttar òg tidvis legomodellar i undervisninga. Årseininga i historie ved Høgskulen på Vestlandet er heildigital. I tillegg til vanlege førelesingar legg Svenungsen opp til nokre studentaktive økter.

— Eg tenkjer at det er lettare for studentane å stilla spørsmål dersom førelesaren faktisk slenger på ein slide eller to med lego, seier han.

Men elles er det stort sett på Instagram han formidlar historisk lego. Under den opne profilen The Lego Medivalist (@the_lego_medivalist) viser han både hendingar og enkeltpersonar.

— Eg tek med nokre aspekt frå forskinga, seier Svenungsen, som har korstog og mellomalder som nokre av sine forskingsområde.

Han fortel at han byrja med kongerekka, frå Harald Hårfagre og fram til Harald Hardråde i 1066. Han har òg laga ein adventskalender med kongar, og deretter ein med historiske dronningar.

— Korleis fekk du det til?

— Det finst jo ein del Disney-prinsesser i lego, som kjem med kjole. Elles har kapper frå rumpeldunk i Harry Potter vore redninga til mellom anna korstoga.

NRK har òg fortalt om Pål Berg Svenungsen.

Gåve frå Pål til Pål

Den store sjørøvarinstallasjonen som står oppå ei hylle, var 35-årsgåve til Pål — frå Pål. Han fortel at han har kjøpt lego i gåve til nieser og nevøar opp gjennom åra, men no har dei byrja å verta så store at det ikkje er like spanande lenger.

— Får dei leika med legoen din når dei kjem på besøk?

— Ja … Men det du ser her, er legoen til eit einebarn. Det var difor alle delane framleis var der.

I gangen står Darth Vader sitt hovud, og i stova ei Harry Potter-borg. Det går litt pengar, innrømmer Pål Svenungsen.

— Dersom eg ymtar frampå til kjærasten min om at eg synest det har kome litt vel mange nye vesker og sko inn i heimen, får eg kjapt svar. Var det ikkje du som betalte tusen kroner for tre legofigurar, spør ho då.